آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا با بالا رفتن سن، تمایل ما به فعالیت بدنی کمتر می‌شود؟ اغلب این موضوع را به ضعف جسمانی، درد مفاصل یا خستگی نسبت می‌دهیم. اما تحقیقات جدیدی که در دانشگاه نورث‌ایسترن بوستون انجام شده، دیدگاه ما را تغییر می‌دهد و نشان می‌دهد که مغز ما نقش بسیار مهمی در این کاهش فعالیت دارد، به خصوص از حدود سن 49 سالگی به بعد.
نقش فرماندهی مغز در کاهش تحرک
این پژوهش‌ها حاکی از آن است که حدود 49 سالگی به عنوان یک نقطه عطف در میزان فعالیت بدنی انسان عمل می‌کند. در این سن، مغز شروع به ارسال سیگنال‌هایی می‌کند که تمایل فرد به تحرک را کاهش می‌دهد. این تغییر نه تنها به دلیل تحلیل عضلات یا مشکلات حرکتی، بلکه به تغییرات در مناطق خاصی از مغز که مسئول “کنترل تکانه” (Impulse Control) هستند، مرتبط است.
یکی از شبکه‌های مغزی که در این مطالعه مورد توجه قرار گرفته، “شبکه برجسته‌ساز” (Salience Network) است. این شبکه وظیفه دارد اطلاعات مهم از محیط را تشخیص داده و به مغز کمک کند تا به محرک‌ها واکنش مناسب نشان دهد. با افزایش سن، عملکرد این شبکه کاهش می‌یابد و همین امر می‌تواند منجر به کاهش انگیزه و تمایل به انجام فعالیت‌های فیزیکی شود. به عبارت دیگر، این شبکه پلی بین سن ما و سطح فعالیت بدنی ماست؛ هرچه سن بالاتر می‌رود، این شبکه ضعیف‌تر عمل می‌کند و تمایل ما به تحرک کاهش می‌یابد.
محققان تاکید دارند که مغز در این سنین دیگر مانند گذشته فرمان فعالیت را صادر نمی‌کند و این موضوع فراتر از صرفاً خستگی جسمی است. در واقع، مغز می‌تواند رفتارهای مربوط به فعالیت بدنی آینده فرد را پیش‌بینی کند.
تغییر دیدگاه ما به پیری: این تحقیق نشان می‌دهد که کاهش فعالیت بدنی در میانسالی فقط یک مسئله فیزیکی نیست، بلکه جنبه‌های شناختی و مغزی هم در آن نقش دارند. این یعنی برای حفظ تحرک، باید به سلامت مغز هم توجه کنیم.
امکان مداخلات زودهنگام و هدفمند: با شناسایی حدود سن 49 سالگی به عنوان نقطه شروع این تغییر، می‌توانیم مداخلات شناختی و جسمی را زودتر آغاز کنیم. تقویت عملکردهای شناختی مانند برنامه‌ریزی، تمرکز و خودکنترلی در میانسالی می‌تواند به پیشگیری از افت زودهنگام فعالیت بدنی کمک کند.
درک عمیق‌تر از ارتباط مغز و بدن: این پژوهش به درک بهتر ما از این موضوع کمک می‌کند که چگونه فعالیت بدنی منظم نه تنها بر سلامت جسمی بلکه بر حفظ عملکرد شناختی و کاهش سرعت پیری مغز نیز تأثیر مثبت می‌گذارد.
چگونه می‌توانیم مغزمان را فعال نگه داریم؟
با توجه به این یافته‌ها، توصیه می‌شود که افراد از میانسالی به بعد (و حتی زودتر) به حفظ و افزایش فعالیت بدنی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. این کار می‌تواند به کاهش اثرات منفی تغییرات مغزی مرتبط با سن کمک کند. فعالیت‌هایی مانند:
پیاده‌روی منظم و سریع
انجام تمرینات مقاومتی (قدرتی)
انجام فعالیت‌های ذهنی محرک (مثل حل جدول، یادگیری زبان جدید یا مطالعه)
تمرینات تعادلی و انعطاف‌پذیری (مانند یوگا)
همه این‌ها می‌توانند به حفظ سلامت مغز و افزایش طول عمر فعال و با کیفیت کمک کنند.
این تحقیقات به ما یادآوری می‌کند که برای داشتن یک زندگی سالم و فعال در دوران میانسالی و سالمندی، نه تنها باید به جسممان توجه کنیم، بلکه سلامت مغز و عملکردهای شناختی آن را نیز در اولویت قرار دهیم. آیا شما هم حاضر هستید با فعالیت بیشتر، مغز خود را برای سال‌های طولانی‌تری فعال نگه دارید؟
