گروهی از پژوهشگران موفق به کشف یک پروتئین اساسی شده‌اند که نقش محوری در فرآیند رشد مو و محافظت از ساختار فولیکول‌های مو ایفا می‌کند. این دستاورد علمی، بارقه‌ای از امید را برای توسعه روش‌های درمانی نوین جهت مقابله با مشکل فراگیر ریزش مو پدید آورده است.
این مطالعه جدید به روشنی نشان می‌دهد که پروتئین MCL-1 نقش بسیار مهمی در رشد و سلامت موها ایفا می‌کند. این کشف، امیدواری‌ها را برای یافتن درمان‌های موثرتر برای برخی از انواع ریزش مو افزایش داده است. با ادامه تحقیقات در این زمینه، احتمال دستیابی به روش‌های درمانی نوین برای مقابله با این مشکل شایع در آینده نزدیک دور از انتظار نیست.
نقش محوری پروتئین MCL-1 در چرخه حیات مو
مطالعه‌ای مشترک بین محققان دانشکده پزشکی Duke-NUS سنگاپور و موسسه تحقیقات پزشکی والتر و الیزا هال استرالیا نشان داد که مهار تولید پروتئینی به نام MCL-1 در موش‌ها منجر به بروز ریزش مو در سنین بالاتر می‌شود. این پژوهش تاکید می‌کند که پروتئین MCL-1 نقش تعیین‌کننده‌ای در مرحله فعال رشد فولیکول‌های مو دارد، در حالی که در فاز استراحت یا مراحل اولیه شکل‌گیری فولیکول‌ها دخالتی ندارد.
تاثیر حذف MCL-1 بر سلول‌های بنیادی فعال مو
دانشمندان در این تحقیق با بررسی دقیق اثرات پروتئین MCL-1 بر موی موش‌ها دریافتند که حذف ناگهانی این پروتئین در موش‌های بالغ، منجر به نابودی سریع سلول‌های بنیادی فعال مسئول رشد مو می‌شود. در نتیجه، پس از ریزش موهای قبلی، دیگر موی جدیدی رشد نمی‌کند. با این حال، سلول‌های بنیادی مو که در فاز استراحت قرار دارند، تحت تاثیر این حذف قرار نمی‌گیرند.
پیش از این نیز نقش مهم پروتئین MCL-1 در محافظت از بافت‌های مختلف بدن در برابر آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلولی) به اثبات رسیده بود. این پروتئین برای فولیکول‌های مو نیز عملکردی مشابه یک سپر محافظ دارد و از سلول‌های بنیادی آن‌ها در زمان بیدار شدن از حالت استراحت در برابر عوامل استرس‌زا و آسیب‌ها محافظت می‌کند. فقدان این پروتئین، عملکرد این سلول‌ها را مختل کرده و در نهایت منجر به توقف رشد مو می‌گردد.
کشف مکانیسم‌های جدید عملکرد MCL-1
علاوه بر نقش حیاتی MCL-1، این تیم تحقیقاتی جنبه‌های جدیدی از نحوه عملکرد این پروتئین را نیز کشف کرده‌اند. آن‌ها دریافتند که MCL-1 از فعالیت پروتئین دیگری به نام BAK جلوگیری می‌کند. همچنین مشخص شد که یک سیستم پیام‌رسانی دیگر به نام ERBB، فعالیت MCL-1 را تنظیم می‌کند. این یافته‌های جدید می‌تواند مسیر را برای توسعه داروهای هدفمند در درمان ریزش مو هموار سازد.
نقش سیگنال‌دهی ERBB در تنظیم تولید MCL-1
این پژوهش نشان می‌دهد که در داخل سلول‌ها، سیگنال‌های شیمیایی به نام سیگنال‌دهی ERBB وجود دارند که میزان تولید پروتئین MCL-1 را تعیین می‌کنند. این فرآیند از طریق کنترل زمان و میزان تولید پروتئین بر اساس دستورالعمل‌های ژنتیکی صورت می‌گیرد. این تنظیم دقیق، به ویژه در زمان مرگ سلولی یا انتقال مو از فاز رشد به فاز استراحت، اهمیت بسزایی دارد.
محدودیت‌های مطالعه و چشم‌انداز آینده
لازم به ذکر است که این تحقیق در حال حاضر بر روی مدل‌های حیوانی (موش‌ها) انجام شده است. اگرچه احتمال مشابه بودن این مکانیسم در انسان وجود دارد، اما برای تایید قطعی و اطمینان از اثربخشی مداخلات درمانی، انجام آزمایش‌های بالینی بر روی انسان ضروری است. همچنین باید توجه داشت که ریزش مو انواع مختلفی دارد و علت هر کدام می‌تواند متفاوت باشد.
بنابراین، توسعه داروهایی که تولید پروتئین MCL-1 را افزایش می‌دهند، ممکن است برای تمامی انواع ریزش مو موثر نباشد.
اهمیت کشف MCL-1 در تحقیقات آتی
با وجود محدودیت‌های فعلی، کشف نقش محوری پروتئین MCL-1 در رشد فولیکول‌های مو یک دستاورد قابل توجه است. این یافته‌ها می‌تواند به دانشمندان در تحقیقات آتی برای درک بهتر نقش این پروتئین در سایر فرآیندهای بیولوژیکی، مانند مرگ سلول‌های سرطانی، کمک کند.
درک بهتر مکانیسم مولکولی رشد مجدد مو
محققان در پایان مقاله خود تاکید می‌کنند که این مطالعه درک ما را از فرآیندهای مولکولی دخیل در رشد مجدد فولیکول‌های مو ارتقا داده است. علاوه بر این، این تحقیق بینش‌های ارزشمندی را در مورد نحوه بقای سلول‌های بنیادی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده ارائه می‌دهد.
آن‌ها همچنین اشاره کردند که نتایج این تحقیق می‌تواند در زمینه‌های دیگری نیز کاربرد داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است به ما کمک کند تا نحوه کنترل بقای سلول‌های بنیادی و سلول‌های پیش‌ساز بافت در زمان ترمیم بدن و همچنین در کنترل رشد تومورهای سرطانی را بهتر درک کنیم.
