تحقیقات اخیر پرده از ارتباطی نگران‌کننده میان دیابت نوع ۲ و بروز اختلالات شناختی شبیه به آلزایمر برداشته است. مطالعات انجام‌شده بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که قند خون بالا، عملکرد مغز را به شدت تحت تأثیر قرار داده و تغییراتی مشابه با مراحل ابتدایی بیماری آلزایمر ایجاد می‌کند.
پژوهشگران دانشگاه نوادا در لاس‌وگاس (UNLV) در مطالعه‌ای جدید، به بررسی اثرات مخرب دیابت بر “قشر کمربندی قدامی” (ACC) پرداخته‌اند. این ناحیه از مغز که نقشی حیاتی در پردازش پاداش، حافظه، انگیزه و تصمیم‌گیری ایفا می‌کند، در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دچار اختلال عملکرد شده و علائمی مشابه با زوال شناختی در بیماران آلزایمری را بروز می‌دهد.
دیابت؛ زمینه‌ساز بیماری‌های عصبی
دیابت، به عنوان یک بیماری متابولیکی، سطح قند خون را افزایش داده و عملکرد انسولین را مختل می‌کند. تحقیقات پیشین نیز ارتباطی مستقیم میان دیابت نوع ۲ و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی و روانی از جمله آلزایمر را نشان داده‌اند. آمارهای موجود حاکی از آن است که احتمال ابتلا به آلزایمر در افراد دیابتی تا ۶۵ درصد بیشتر از سایرین است.
تأثیر مستقیم دیابت بر فرآیندهای شناختی
نتایج پژوهش منتشرشده در مجله “علوم اعصاب” نشان می‌دهد که دیابت با تضعیف عملکرد قشر کمربندی قدامی، فرآیندهای شناختی مانند پردازش پاداش و حافظه را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلالات شناختی، علائمی مشابه با مراحل اولیه آلزایمر را بروز داده و توانایی یادآوری تجربیات لذت‌بخش را کاهش می‌دهد.
تغییر رفتار مغز در مواجهه با پاداش
محققان در این مطالعه، رفتار و فعالیت مغزی موش‌های مبتلا به دیابت را مورد بررسی قرار دادند. نتایج اولیه نشان داد که انتظار برای دریافت پاداش در موش‌های دیابتی به مراتب بیشتر از موش‌های سالم است. همچنین، پس از دریافت پاداش، موش‌های سالم مکث کرده و از آن لذت می‌بردند، در حالی که موش‌های دیابتی به سرعت به دنبال پاداش بعدی بودند.
یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که دیابت موجب اختلال در پردازش پاداش توسط مغز می‌شود. این اختلال می‌تواند منجر به کاهش لذت از تجربیات مثبت و افزایش رفتارهای جبرانی مانند پرخوری یا رفتارهای تکانشی شود. به عبارت دیگر، مغز افراد دیابتی قادر به پردازش صحیح پاداش‌ها نبوده و تجربیات مثبت را به درستی در حافظه ثبت نمی‌کند.
در ادامه این تحقیق، دانشمندان دریافتند که علت اصلی این تغییرات، ضعف در ارتباط میان هیپوکامپ (ناحیه‌ای از مغز که مسئول حافظه و مکان‌یابی است) و قشر کمربندی قدامی (ACC) است. این ارتباط که در شرایط عادی به مغز کمک می‌کند تا تجربیات خوشایند را به درستی ثبت و به خاطر بسپارد، در افراد مبتلا به دیابت و به دلیل سطح بالای قند خون دچار اختلال می‌شود.
دیابت؛ تسریع‌کننده روند آلزایمر
از آنجایی که مسیر ارتباطی میان هیپوکامپ و ACC در مراحل اولیه آلزایمر نیز آسیب می‌بیند، این تحقیق نشان می‌دهد که دیابت می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در تسریع روند آلزایمر عمل کند. این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا افراد دیابتی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر قرار دارند.
این پژوهش بر اهمیت مدیریت سطح قند خون از طریق رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی تأکید دارد. از آنجایی که ۹۰ درصد موارد دیابت نوع ۲ ناشی از سبک زندگی ناسالم است، تغییر در شیوه زندگی می‌تواند از آسیب‌های عصبی و شناختی پیشگیری کند.
با توجه به نقش قشر کمربندی قدامی در تنظیم حالات روحی و بیماری‌هایی مانند افسردگی، یافته‌های این مطالعه می‌تواند به شناسایی اهداف درمانی جدید برای افسردگی و مشکلات شناختی مرتبط با دیابت کمک کند.
