کاهش وزن یکی از چالش‌های بزرگ بسیاری از افراد است. اما چرا حتی پس از تلاش فراوان و موفقیت در کاهش وزن، وزن از دست رفته به‌سرعت بازمی‌گردد؟ تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که چاقی اثراتی پایدار در حافظه سلول‌های چربی بدن ایجاد می‌کند که ممکن است دلیل اصلی این مشکل باشد.
مطالعه‌ای که در مجله نیچر منتشر شده، به بررسی تغییرات اپی‌ژنتیکی در سلول‌های چربی پرداخته است. این تغییرات، که بخشی از اپی‌ژنوم سلول‌ها محسوب می‌شوند، می‌توانند فعالیت ژن‌های مرتبط با عملکرد چربی را تغییر دهند.
به گفته محققان، حتی پس از کاهش وزن چشمگیر، سلول‌های چربی بدن تمایل دارند اثرات چاقی قبلی را حفظ کنند. این پدیده که به “حافظه چاقی” شناخته می‌شود، باعث می‌شود بدن به‌طور طبیعی برای بازگشت به وضعیت چاقی تلاش کند.
حافظه سلول‌های چربی: عاملی نامرئی اما تأثیرگذار
اپی‌ژنوم، مجموعه‌ای از برچسب‌های شیمیایی است که روی DNA سلول‌ها قرار می‌گیرد و فعالیت ژن‌ها را تنظیم می‌کند. در سلول‌های چربی، این برچسب‌ها می‌توانند با تغییر الگوهای ژنتیکی، عملکرد طبیعی سلول را مختل کنند.
به گفته دکتر لورا هینتی از دانشگاه ETH زوریخ، این تغییرات در اپی‌ژنوم سلول‌های چربی حتی پس از کاهش وزن باقی می‌مانند و ممکن است برای سال‌ها اثرات خود را حفظ کنند. او می‌گوید:
«افرادی که وزن کم می‌کنند معمولاً به مراقبت‌های طولانی‌مدت نیاز دارند تا از بازگشت وزن جلوگیری کنند. این مشکل ناشی از اختلال در عملکرد سلول‌های چربی است، نه تقصیر خود افراد.»
تأثیر چاقی بر سلول‌های چربی
در این مطالعه، محققان نمونه‌های بافت چربی گروهی از افراد چاق را با گروه کنترل (افرادی که هیچ‌گاه چاق نبوده‌اند) مقایسه کردند. نتایج نشان داد که برخی از ژن‌ها در سلول‌های چربی افراد چاق فعال‌تر هستند، حتی پس از کاهش وزن.
فعالیت ژنتیکی پایدار
حتی پس از جراحی کاهش وزن و از دست دادن وزن قابل‌توجه، فعالیت ژنتیکی سلول‌های چربی همچنان نشان‌دهنده الگوهای مرتبط با چاقی بود.
آزمایش روی موش‌ها
محققان همچنین نتایج مشابهی را در موش‌هایی که پس از چاقی وزن کم کرده بودند، مشاهده کردند. سلول‌های چربی این موش‌ها توانایی بیشتری در جذب قند و چربی داشتند، که نشان‌دهنده تمایل بدن آنها به بازگشت به وضعیت چاقی بود.
چرا بازگشت وزن اتفاق می‌افتد؟
التهاب و فیبروز در سلول‌های چربی
ژن‌هایی که در طول چاقی فعال می‌شوند، معمولاً با تحریک التهاب و فیبروز (تشکیل بافت سفت و اسکارمانند) در سلول‌های چربی مرتبط هستند.
کاهش عملکرد طبیعی
در مقابل، ژن‌هایی که به عملکرد طبیعی سلول‌های چربی کمک می‌کنند، فعالیت کمتری دارند. این تغییرات باعث می‌شود سلول‌های چربی کارایی کمتری داشته باشند و بدن برای بازگشت به چاقی مستعدتر شود.
اهمیت پیشگیری از چاقی
دکتر فردیناند فون ماین، متخصص اپی‌ژنتیک، معتقد است که پیشگیری از چاقی مهم‌ترین راهکار برای مقابله با این چالش است. او می‌گوید:
«یافته‌های ما نشان می‌دهد که سلول‌های چربی پس از چاقی، تمایل به حفظ تغییرات خود دارند. بنابراین، جلوگیری از چاقی می‌تواند از ایجاد این تغییرات ماندگار جلوگیری کند.»
تحقیقات نشان می‌دهند که چاقی اثرات عمیقی بر متابولیسم و عملکرد بدن دارد. به گزارش دلی‌پن، این یافته‌ها می‌توانند به کاهش احساس گناه و فشار روانی افراد مبتلا به چاقی کمک کنند و نشان دهند که این مشکل بیشتر ناشی از عملکرد بدن است تا اشتباهات فردی.
چگونه وزن کاهش‌یافته را حفظ کنیم؟
برای مقابله با “حافظه چاقی” و جلوگیری از بازگشت وزن، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شوند:
مراقبت‌های طولانی‌مدت: برنامه‌های تغذیه‌ای و ورزشی پایدار می‌توانند به حفظ وزن کمک کنند.
حمایت روانی و اجتماعی: افراد باید از حمایت متخصصان و خانواده بهره‌مند شوند تا انگیزه خود را حفظ کنند.
تحقیقات بیشتر: درک دقیق‌تر از اپی‌ژنوم می‌تواند به توسعه روش‌های درمانی جدید برای مقابله با چاقی کمک کند
