ابزارهای هوش مصنوعی رایگان، با کاستن از میزان بازدید وب‌سایت‌ها، کاهش درآمدهای ناشی از تبلیغات و حذف تدریجی بنگاه‌های کوچک‌تر رسانه‌ای، چالش‌های جدی را پیش روی آینده اینترنت و رسانه‌ها قرار داده‌اند.
امروزه، شمار قابل توجهی از کاربران برای یافتن پاسخ پرسش‌های خود به ابزارهایی مبتنی بر هوش مصنوعی، نظیر ChatGPT، روی آورده‌اند. این فناوری‌ها، به ویژه نمونه‌های بدون پرداخت هزینه آن‌ها، اگرچه در ظاهر بسیار کارآمد به نظر می‌رسند، اما هزینه‌های پنهان و سنگینی را به همراه دارند که در نهایت از سرمایه تولیدکنندگان محتوا و چشم‌انداز آتی اینترنت تأمین می‌شود. در ادامه، به بررسی دغدغه‌های مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی رایگان خواهیم پرداخت.
هوش مصنوعی رایگان؛ دشمنی پنهان برای رسانه‌های آنلاین
بر اساس داده‌های منتشر شده، میزان ترافیک ورودی به وب‌سایت‌ها در طول سال گذشته با کاهشی در حدود ۲۳ درصد مواجه شده است. عامل اصلی این نزول، جایگزینی روش‌های جستجوی سنتی با مدل‌های زبانی پیشرفته‌ای همچون ChatGPT و Google Gemini بوده است.
در واقع، زمانی که پاسخ یک پرسش به صورت آماده و بدون نیاز به کلیک کردن بر روی لینک‌های مختلف نمایش داده می‌شود، دیگر نیازی به مراجعه به وب‌سایت‌های خبری، آموزشی یا تخصصی احساس نمی‌شود؛ در نتیجه، آمار بازدیدها سیر نزولی پیدا می‌کند، درآمدهای حاصل از تبلیغات کاهش می‌یابد و رسانه‌ها ناگزیر به کوچک‌سازی ساختار سازمانی یا حتی اعلام تعطیلی می‌شوند.
قربانیان اصلی تحولات ناشی از هوش مصنوعی
در این میان، وب‌سایت‌هایی که شاید کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند اما در لحظات ضروری به کمک کاربران می‌آیند، بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند: وبلاگ‌های مربوط به پخت و پز، انجمن‌های تخصصی در زمینه‌های گوناگون، وب‌سایت‌های ارائه دهنده آموزش‌های گام به گام، راهنمایی‌های فنی برای حل مشکلات و نقدهای تخصصی در مورد محصولات و خدمات. حذف این منابع ارزشمند، منجر به کاهش تنوع محتوایی، افت عمق دانش و تضعیف استقلال فکری کاربران در فضای آنلاین خواهد شد.
تشبیهی برای درک بهتر وضعیت کنونی
یکی از گویا‌ترین تشبیه‌ها برای تبیین وضعیت فعلی اینترنت و هوش مصنوعی، مقایسه آن با تعامل میان فروشگاه‌های بزرگ و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی است. اگر مدل‌های زبانی هوش مصنوعی مانند ChatGPT را به یک ابرمارکت بزرگ تشبیه کنیم، محتوای ارائه شده توسط آن‌ها در واقع توسط تولیدکنندگان اصلی، یعنی نویسندگان، عکاسان، خبرنگاران و وبلاگ‌نویسانی تولید شده است که سال‌ها برای گردآوری و خلق این داده‌ها تلاش کرده‌اند.
بهره‌برداری رایگان و پیامدهای آن برای تولیدکنندگان محتوا
این ابرمارکت‌ها بدون پرداخت هیچ گونه هزینه‌ای، محصولات این تولیدکنندگان را جمع‌آوری کرده و به کاربران عرضه می‌کنند. در حالی که کاربران از دسترسی رایگان به این اطلاعات خرسند هستند، تولیدکنندگان اصلی به دلیل عدم کسب درآمد کافی، به تدریج از چرخه تولید خارج می‌شوند.
شرکت رسانه‌ای Ziff Davis، که مالک وب‌سایت‌های شناخته شده‌ای نظیر IGN و PCMag است، اخیراً به دلیل استفاده غیرمجاز شرکت OpenAI از محتوای خود برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی، اقدام به شکایت کرده است.
قراردادهای محدود در مقابل استخراج داده‌های گسترده
در حال حاضر، تنها تعداد محدودی از رسانه‌های بزرگ قراردادهایی را با OpenAI به امضا رسانده‌اند که بر اساس آن، در ازای دریافت مبلغی، محتوای آن‌ها برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما هزاران تولیدکننده مستقل محتوا، وب‌سایت‌های کوچک و تخصصی و همچنین هنرمندان، بدون هیچ گونه اجازه یا جبرانی، قربانی فرآیند استخراج داده توسط مدل‌های هوش مصنوعی شده‌اند.
لزوم تدوین مقررات برای حفظ پویایی اینترنت
با توجه به این نگرانی‌ها، در صورتی که قوانین و مقررات مشخصی برای استفاده از داده‌ها در فرآیند آموزش مدل‌های هوش مصنوعی تدوین و اعمال نشود، به تدریج شاهد حذف تنوع، خلاقیت و کیفیت از فضای اینترنت خواهیم بود. محتوای اصیل و انسانی که با صرف زمان، دانش تخصصی و هزینه‌های مختلف تولید شده است، جای خود را به خلاصه‌های فاقد روح، ماشینی و با رویکرد تجاری خواهد داد که صرفاً توسط الگوریتم‌ها بازتولید می‌شوند.
