مطابق با قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت تا پایان تیر ماه سال جاری فرصت دارد تا با حذف تدریجی کارت سوخت فیزیکی، سازوکار انتقال سهمیه‌های بنزین را به کارت‌های بانکی شهروندان نهایی کند.
بر اساس آخرین اخبار و مصوبات قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت جمهوری اسلامی ایران مکلف شده است تا انتهای تیرماه سال جاری، تمامی زیرساخت‌های لازم و فنی برای انتقال میزان سهمیه بنزین تخصیص یافته به هر فرد از کارت‌های سوخت کنونی به کارت‌های بانکی مورد استفاده شهروندان را فراهم آورد.
این طرح که در ابتدای مطرح شدن خود با ابهاماتی پیرامون تغییر احتمالی در میزان سهمیه‌ها و همچنین قیمت نهایی بنزین همراه بود، اکنون با اظهارات یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تا حدودی شفاف‌تر شده است. به گفته این مقام مسئول، هدف اصلی از اجرای این طرح، صرفاً حذف فیزیکی کارت سوخت و تسهیل فرآیند سوخت‌گیری برای عموم مردم است و هیچگونه تغییری در میزان سهمیه‌های بنزین و یا بهای آن اعمال نخواهد شد.
جزئیات طرح حذف کارت سوخت از فرآیند سوخت‌گیری خودروها
بر مبنای مفاد قانون بودجه سال ۱۴۰۴، وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری نزدیک با بانک مرکزی کشور، در یک بازه زمانی چهار ماهه (منتهی به پایان تیرماه سال جاری)، امکان بهره‌برداری از کارت‌های بانکی به جای کارت سوخت برای دریافت سهمیه بنزین را فراهم سازد.
این طرح از اسفندماه سال گذشته به صورت آزمایشی و محدود در تعدادی از جایگاه‌های عرضه سوخت شهر تهران به مرحله اجرا درآمده است. با این وجود، تاکنون هیچ گزارش رسمی و جامعی از نتایج حاصل از این آزمایش‌های اولیه به اطلاع رسانه‌ها نرسیده است.
به گفته مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی در مجلس شورای اسلامی، هدف اساسی از اجرای این پروژه، کنار گذاشتن کارت سوخت فیزیکی و استفاده از همان کارت‌های بانکی رایج برای دریافت سهمیه قانونی بنزین است. وی با تاکید بر این موضوع اظهار داشت که در این طرح، نه در میزان سهمیه‌های تخصیص یافته به افراد هیچ تغییری ایجاد خواهد شد و نه قیمت بنزین با افزایش روبرو می‌شود.
به بیان دیگر، قرار است صرفاً ابزار پرداخت هزینه سوخت از شکل فیزیکی کارت به کارت بانکی تغییر یابد و محتوای آن (میزان سهمیه و قیمت) بدون تغییر باقی بماند.
در حالی که دولت به دنبال یافتن راهکارهایی برای تسهیل و تسریع فرآیند سوخت‌گیری برای شهروندان است، میزان مصرف بنزین در سطح کشور به طور پیوسته در حال افزایش است. در ایام تعطیلات نوروز سال جاری، رکوردهای بی‌سابقه‌ای در میزان مصرف روزانه بنزین در کشور به ثبت رسید، که این مسئله نگرانی‌های جدی را در خصوص تأمین پایدار این سوخت استراتژیک در بلندمدت افزایش داده است.
دیدگاه کارشناسان پیرامون راهکارهای کاهش مصرف بنزین در کشور
محمد راهبر، کارشناس ارشد حوزه انرژی، بر این باور است که با اتخاذ و اجرای روش‌های غیرقیمتی می‌توان میزان مصرف سوخت در کشور را به طور چشمگیری کاهش داد. از دیدگاه وی، لازم است با انجام اصلاحات اساسی و ساختاری در سیستم حمل و نقل عمومی و خصوصی کشور، ارتقاء سطح کیفی خودروهای تولید داخل، توسعه و گسترش زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی کارآمد و همچنین فرهنگ‌سازی صحیح در زمینه صرفه‌جویی در مصرف سوخت، از خروج میلیاردها دلار ارز برای واردات بنزین جلوگیری به عمل آید.
عباس رمضانی، کارشناس مسائل اقتصادی نیز دیدگاهی متفاوت داشته و معتقد است که طرح‌های غیرقیمتی به تنهایی قادر به حل معضل مصرف بالای بنزین در کشور نیستند و باید به تدریج به سمت انجام اصلاحات قیمتی در این حوزه حرکت کرد. به اعتقاد وی، با افزایش منطقی قیمت بنزین، انگیزه لازم برای صرفه‌جویی در مصرف این سوخت در بین مردم افزایش یافته و به تبع آن، میزان تقاضا برای آن نیز کاهش خواهد یافت.
راهکار پیشنهادی برای مدیریت بهینه مصرف بنزین با استفاده از کارت بانکی
بررسی و تحلیل تجربیات به دست آمده در گذشته نشان می‌دهد که بهترین و کارآمدترین راهکار برای مدیریت مصرف انرژی در کشور، اتخاذ ترکیبی هوشمندانه از اقدامات قیمتی و غیرقیمتی است. به عنوان مثال، سازوکار اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در اوایل دهه نود شمسی و همچنین سازوکار ارائه پاداش به مشترکین پرمصرف برق در ابتدای دهه ۱۴۰۰، هر دو با بهره‌گیری از تلفیقی از اقدامات قیمتی (افزایش نسبی قیمت) و غیرقیمتی (ارائه مشوق‌های مالی، انجام اقدامات فرهنگ‌سازی) توانستند به موفقیت‌های قابل توجهی در زمینه کنترل و مدیریت مصرف انرژی در کشور دست یابند.
